Niezapłacona faktura VAT, a przestępstwo oszustwa.

W niniejszym artykule poruszę istotę styku prawa karnego, gospodarczego oraz cywilnego. Mianowicie, czy niezapłacenie przez kontrahenta należności wynikającej z faktury VAT może stanowić przestępstwo oszustwa, które jest spenalizowane w kodeksie karnym.

Aby wyjaśnić tą kwestią należałoby wyjść od definicji oszustwa, tu z pomocą przychodzi prawo karne, a dokładniej art. 286 § 1 Kodeksu Karnego, który stanowi: „kto działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania”. Tym samym czynność sprawcza przedmiotowego czynu polega na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym, przy czym doprowadzenie rozumieć należy jako wywołanie niekorzystnej dla pokrzywdzonego (w tym przypadku wystawiającego fakturę VAT) decyzji rozporządzającej w odniesieniu do jego mienia.

Co istotne, sprawca musi działać w sposób określony w przywołanym przepisie, to jest wprowadzić pokrzywdzonego w błąd albo wyzyskać błąd lub niezdolność pokrzywdzonego do należytego pojmowania przedsiębranego działania. O niekorzystnym rozporządzeniu mieniem mowa wtedy, kiedy spowodowany zostanie uszczerbek w istniejącym majątku pokrzywdzonego lub umniejszone zostaną przyszłe zyski.

W konsekwencji celem działania sprawcy musi być osiągnięcie korzyści majątkowej, natomiast w przypadku braku zapłaty za fakturę ten cel został zrealizowany, wszak sprawca został z towarem bądź usługą za którą nie zapłacił.

Czy brak zapłaty za fakturę VAT, może być jednoznaczne z realizacją znamion przestępstwa oszustwa?

Kluczowym przy ustaleniu sprawstwa czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k., jest ustalenie zamiaru z jakim działał sprawcę, bo w przypadku braku zapłaty za konkretną fakturę VAT, która jest następstwem wykonania konkretnego zobowiązania przez pokrzywdzonego, oczywistym, że wystąpiła szkoda po stronie pokrzywdzonego, jaką jest brak zapłaty. Tym samym na samym początku trzeba ustalić, czy już w momencie zawierania umowy, której owocem była rzeczona faktura VAT, sprawca miał zamiar wykonać zobowiązanie w postaci zapłaty za zakupiony towar bądź zamówione usługi. Chodzi tu przede wszystkim o wprowadzenie w błąd co do możliwości finansowych sprawcy.

Przykładowo do takiej sytuacji dojdzie, kiedy sprawca przed zawarciem umowy zapewniał, że ma środki do zapłacenia za zamówiony towar/usługę, a potem po jego otrzymaniu okazało się, że nie jest zdolny spłaty swoich zobowiązań. O z góry powziętym zamiarze braku zapłaty może również świadczyć zwodzenia wierzyciela co do terminu zapłaty faktury i wymyślanie absurdalnych powodów braku zapłaty należności w terminie. O przestępnym zachowaniu sprawcy może świadczyć też całkowite urwanie kontaktu z kontrahentem po otrzymaniu towaru/usługi.

Warto wskazać, że do stwierdzenia, że doszło do popełnienia przestępstwa oszustwa, nie stoi na przeszkodzie nawet wypełnienie świadczenia wzajemnego przez sprawcę. Nawet jeśli sprawca zapłaci należność wynikającą z faktury VAT po terminie, to przecież dalej może dojść do uszczerbku w istniejącym majątku pokrzywdzonego lub umniejszenie przyszłych zysków.

Oczywiście, czy do tego doszło należy rozpatrywać na konkretnych okolicznościach sprawy.

Podsumowując brak zapłaty za fakturę VAT, może realizować znamiona przestępstwa oszustwa, jeżeli udowodni się, że sprawca – kontrahent od momentu zawarcia umowy/transakcji handlowej lub od momentu otrzymania towaru/usługi miał zamiar niepłacenia za wystawianą fakturą VAT.

Na marginesie należy podkreślić, że potencjalny spór cywilny o zapłatę należności z faktury nie wpływa na karnoprawną ocenę zachowania dłużnika w postaci braku zapłaty. Postępowanie cywilne będzie prowadzone w celu odzyskania należności, które zostały utracone w wyniku niezapłacenia faktury VAT.

W celu uzyskania dalszych informacji z zakresu prawa karnego, cywilnego bądź prawa gospodarczego we Wrocławiu, zapraszam do kontaktu.

Czy brak zapłaty za fakturę VAT, może być jednoznaczne z realizacją znamion przestępstwa oszustwa?

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi