Loading...

Mediacja w postępowaniu karnym

Mediacja w postępowaniu karnym - ms legit blog - prawo karne Wrocław

Mediacja w postępowaniu karnym to nic innego jak dobrowolne negocjacje, pomiędzy stronami pozostającymi w konflikcie karnym, który powstał w wyniku popełnionego przestępstwa. Klasycznym przykładem takiego konfliktu jest relacja pokrzywdzony – oskarżony. 

Negocjacje, które są przedmiotem mediacji karnej prowadzi mediator czyli neutralna osoba trzecia. Jego zadaniem jest podtrzymywanie i ułatwianie przebiegu negocjacji, jednakże nie może on, choćby pośrednio narzucać stronom rozstrzygnięcia.

Mediacja ułatwia zawieranie formalnych porozumień procesowych przewidzianych w art. 335 k.p.k. (skazanie bez rozprawy) i art. 387 k.p.k. (dobrowolne poddanie się karze), a więc tak zwanych konsensualnych form zakończenia procesu karnego. Pojednanie się sprawcy i ofiary jest kluczowe m. in. dla nadzwyczajnego złagodzenia kary oraz jest okolicznością łagodzącą przy ustalaniu wymiaru kary.

Postępowanie mediacyjne w sprawach karnych jest postępowaniem pozaprocesowym i nie stanowi części dochodzenia lub śledztwa, czy rozprawy sądowej.

Jak wygląda mediacja w sprawie karnej?

Decyzję o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego może podjąć w postępowaniu przygotowawczym prokurator lub inny organ prowadzący to postępowanie, a w postępowaniu przejściowym (okresu pomiędzy złożeniem aktu oskarżenia, a pierwszą rozprawą), głównym i odwoławczym sąd lub referendarz sądowy. 
Sprawę do mediacji w postępowaniu karnym można skierować także w postępowaniu w sprawach z oskarżenia prywatnego (np. kiedy oskarżamy kogoś o zniesławienie). Skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego jest fakultatywne. Co istotne sprawę do mediacji w postępowaniu karnym można kierować wielokrotnie.

Udział oskarżonego i pokrzywdzonego w postępowaniu mediacyjnym  w sprawach karnych jest dobrowolny. Skierowanie sprawy do mediacji karnej może nastąpić z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego. Oznacza to, że obie strony mogą wyrazić taką wolę
Często ugoda w sprawach karnych może doprowadzić do tzn. sytuacji win-win. Może się tak stać, że w wyniku mediacji pokrzywdzonemu zostanie zasądzony obowiązek naprawienia szkody w satysfakcjonującej wysokości, a oskarżony uzyska łagodniejszy wymiar kary. Warto wskazać, że organ procesowy może z urzędu skierować sprawę do mediacji, żeby to uczynić musi – przed podjęciem decyzji – uzyskać zgodę obu wymienionych stron.

Zgodę na uczestniczenie w mediacjach karnych odbiera organ kierujący sprawę do mediacji lub mediator. Wymienione podmioty obowiązane są wyjaśnić oskarżonemu i pokrzywdzonemu cele i zasady mediacji w postępowaniu karnym. 

Cofnięcie zgody powoduje prawną niedopuszczalność wszczęcia bądź kontynuowania postępowania mediacyjnego.
Kierując sprawę do postępowania mediacyjnego, sąd, referendarz sądowy, prokurator lub inny organ prowadzący postępowanie przygotowawcze wydają w tym przedmiocie postanowienie. Postanowienie to nie podlega zaskarżeniu.
 
Mediacja w sprawach karnych nie powinna trwać dłużej niż miesiąc. Niestety jest to termin instrukcyjny i jego przekroczenie nie wywołuje jakichkolwiek skutków procesowych. Okresu trwania postępowania mediacyjnego nie wlicza się do czasu trwania postępowania przygotowawczego.

Po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego w sprawie karnej mediator sporządza pisemne sprawozdanie z jego wyników i przedstawia je organowi, który skierował sprawę do takiego postępowania. W razie zawarcia ugody stanowi ona załącznik do sprawozdania. Ugoda powinna być podpisana przez oskarżonego, pokrzywdzonego oraz mediatora.

Zasady postępowania mediacyjnego w sprawach karnych

Podstawowymi zasadami mediacji w postępowaniu karnym są:
  1. Mediacja karna jest dobrowolna, co oznacza, że strony muszą wyrazić na nią zgodę nikt nie może być zmuszany do udziału w postępowaniu mediacyjnym. (art. 23a § 1 i 4 k.p.k.);
  2. Postępowanie mediacyjne ma być prowadzone w sposób poufny (art. 23a § 7 k.p.k.) co oznacza, że mediator obowiązany jest zachować w tajemnicy przebieg mediacji, a zwłaszcza składane w toku postępowania przez strony oświadczenia;
  3. Mediacja karna prowadzona jest w sposób bezstronny (art. 23a § 7 k.p.k.) czego gwarancją jest wyłączenie od możliwości prowadzenia tego postępowania osób, co do których w sprawie zachodzą okoliczności określone w art. 40 i art. 41 § 1 k.p.k. (czyli przesłanki do wyłączenia sędziego lub prokuratora z prowadzenia postępowania).
Powyżej wymienione zasady są wymienione wprost w kodeksie postępowania karnego. W literaturze wskazuje się na dodatkowe zasady mediacji w postępowaniu karnym. Jest to  neutralność i akceptowalność mediacji, ponieważ mediator nie może narzucać stronom sposobu zakończenia mediacji i treści ugody, a strony mają prawo odmówić zgody na prowadzenie mediacji przez określoną osobę, gdy nie jest przez nie akceptowana.
Powracając jeszcze do zasady poufności mediacji trzeba podkreślić, że nie wolno przesłuchiwać jako świadka mediatora co do faktów, o których dowiedział się od oskarżonego lub pokrzywdzonego, prowadząc postępowanie mediacyjne, z wyłączeniem informacji o przestępstwach, o których mowa w art. 240 § 1 k.k., są to tak zwane poważne przestępstwa, czyli np. zabójstwo, lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym. Pełny katalog przestępstw znajdziemy w wyżej wymienionym przepisie kodeksu karnego.
Konsekwencją zasady poufności jest to, że oświadczenia składane w jego toku nie mogą stanowić dowodu w postępowaniu karnym. Daje to stronom gwarancję, że okoliczności, o których poinformowały w trakcie mediacji, pozostaną nieujawnione.
 

Koszty mediacji w sprawach karnych

Co istotne postępowanie mediacyjne w sprawach karnych jest bezpłatne, co oznacza, że jego koszty ponosi Skarb Państwa. Tym bardziej w niektórych sytuacjach warto zastanowić się nad skorzystaniem z tej instytucji postępowania karnego.
 
W przypadku dalszych pytań z tej materii, a także innych zagadnień z prawa karnego, zapraszam do kontaktu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *