Koszty sądowe zaliczają się do szerszej kategorii kosztów procesu i tak do kosztów procesu zalicza się koszty sądowe oraz uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika. Z kolei na koszty sądowe składają się opłaty sądowe oraz wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania.
Opłaty sądowe w sprawach karnych
Do najczęściej uiszczanych opłat sądowych w procesie karnym należą:
- Zryczałtowana równowartość wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego, która wynosi 300 zł;
- Opłaty zasądzane w orzeczeniu kończącym postępowanie od oskarżonego, oskarżyciela prywatnego, oskarżyciela posiłkowego na podstawie ustawy o opłatach w sprawach karnych, określonych w art. 3-13 tej ustawy. Są to opłaty, których zasądzenie zależy od wyniku postępowania;
- Opłaty od wniosków i próśb uiszczane na podstawie art. 15 § 1 pkt 1–10 ustawy o opłatach w sprawach karnych, np. od wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie, wznowienie postępowania, czy o zatarcie skazania;
- Opłaty wnoszone przy kasacji;
- Opłaty wnoszone przy skardze na wyrok sądu odwoławczego uchylający wyrok sądu pierwszej instancji i przekazujący sprawę do ponownego;
- Opłaty uiszczane na podstawie rozporządzenia Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 22.12.2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty za wniesienie wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia.
Ile wynoszą opłaty sądowe w sprawach karnych? W odróżnieniu od postępowania cywilnego są to opłaty stosunkowe niskie i najczęściej wynoszą około kilkadziesiąt złotych.
Wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania
Wydatki Skarbu Państwa obejmują w szczególności wypłaty dokonane z tytułu:
- Doręczenia wezwań i innych pism;
- Przejazdów sędziów, prokuratorów i innych osób z powodu czynności postępowania;
- Sprowadzenia i przewozu oskarżonego, świadków i biegłych;
- Oględzin, badań przedsięwziętych w toku postępowania oraz przesyłek i przechowania zajętych przedmiotów, jak również ich sprzedaży;
- Ogłoszeń w prasie, radiu i telewizji;
- Wykonania orzeczenia, w tym również o zabezpieczeniu grożących kar majątkowych, jeżeli kary te zostały orzeczone, z wyłączeniem kosztów utrzymania w zakładzie karnym i kosztów pobytu w zakładach leczniczych na obserwacji psychiatrycznej;
- Należności świadków i tłumaczy;
- Kosztów postępowania mediacyjnego;
- Należności biegłych lub instytucji wyznaczonych do wydania opinii lub wystawienia zaświadczenia, w tym koszty wystawienia zaświadczenia przez lekarza sądowego;
- Kosztów obserwacji psychiatrycznej oskarżonego, z wyłączeniem należności biegłych psychiatrów;
- Kosztów zarządu przymusowego;
- Opłat przewidzianych za udzielenie informacji z rejestru skazanych;
- Nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów lub radców prawnych;
- Ryczałtu kuratora sądowego za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego.
Kto ponosi koszty sądowe w procesie karnym
O Kosztach procesu, a więc też o kosztach sądowych, Sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie (najczęściej jest to wyrok). Tam określa, kto, w jakiej części i zakresie ponosi koszty procesu.
Jeżeli w orzeczeniu kończącym postępowanie nie zamieszczono rozstrzygnięcia o kosztach, jak również, gdy zachodzi konieczność dodatkowego ustalenia ich wysokości lub rozstrzygnięcia o kosztach postępowania wykonawczego, orzeczenie w tym przedmiocie wydaje odpowiednio sąd pierwszej instancji, sąd odwoławczy, a w zakresie dodatkowego ustalenia wysokości kosztów także referendarz sądowy właściwego sądu.
W przypadku, gdy dojdzie do skazania, to sąd zasądza koszty sądowe od skazanego w sprawach z oskarżenia publicznego koszty sądowe na rzecz Skarbu Państwa oraz wydatki na rzecz oskarżyciela posiłkowego.
W sprawach z oskarżenia prywatnego, w przypadku skazania sąd zasądza od skazanego na rzecz: oskarżyciela prywatnego poniesione przez niego koszty procesu oraz na rzecz Skarbu Państwa wydatki przez niego poniesione.
Warto wskazać, że w przypadku uniewinnienia skazanego lub umorzenia postępowania w sprawach z oskarżenia publicznego koszty procesu ponosi Skarb Państwa, z wyjątkiem należności z tytułu udziału adwokata lub radcy prawnego w charakterze pełnomocnika pokrzywdzonego, oskarżyciela posiłkowego albo innej osoby. W sprawach z oskarżenia prywatnego, w przypadku uniewinnienia skazanego lub umorzenia postępowania.
Godnym uwagi jest, że Sąd lub referendarz sądowy zwalnia osobę w całości lub w części od wyłożenia kosztów podlegających uiszczeniu przy wnoszeniu pisma procesowego, jeżeli wykazała ona, że ze względu na jej sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów wyłożenie ich byłoby zbyt uciążliwe.
Koszty zastępstwa prawnego w procesie karnym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika
Koszty zastępstwa prawnego w procesie karnym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika są ustalane na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie. Zgodnie z § 15 ust. 3 tego rozporządzenia Sąd może zasądzić koszty zastępstwa prawnego do sześciokrotności stawki minimalnej.
Stawki minimalne są dokładnie określone w tym rozporządzeniu, np. stawa za reprezentację przed Sądem Rejonowym w I instancji wynosi 840 zł.
Dodatkowo zgodnie z utrwalonym poglądem w orzecznictwie Sąd nie jest upoważniony do obniżenia opłaty określonej w umowie zawartej między adwokatem a klientem, gdy takie wydatki zostały rzeczywiście poniesione oraz jeżeli ustalona opłata nie przekracza maksymalnej dopuszczalnej wysokości wynagrodzenia jednego adwokata przewidzianego w przepisach. Tym samym żeby uzyskać zwrot należy przedłożyć paragon lub fakturę.
W przypadku dalszych pytań z tej materii, a także innych zagadnień z prawa karnego, zapraszam do kontaktu.
